Contents
In line with its mission, the Editorial Board of MedTvoiLokony makes every effort to provide reliable medical content supported by the latest scientific knowledge. The additional flag “Checked Content” indicates that the article has been reviewed by or written directly by a physician. This two-step verification: a medical journalist and a doctor allows us to provide the highest quality content in line with current medical knowledge.
Our commitment in this area has been appreciated, among others, by by the Association of Journalists for Health, which awarded the Editorial Board of MedTvoiLokony with the honorary title of the Great Educator.
O tej porze roku co roku wraca to samo zagrożenie: kleszcze. Choć świadomość tego, jak wyglądają pierwsze objawy boreliozy, jest dość wysoka, Polacy wciąż mało wiedzą o kleszczowym zapaleniu mózgu. Tymczasem jedna na sto osób umiera na skutek powikłań KZM. Dowiedz się, czym jest ta choroba i jak się przed nią chronić.
Podstawowe informacje o kleszczowym zapaleniu mózgu
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to choroba przenoszona przez kleszcze, choć w przeszłości notowano również infekcje na skutek wypicia niepasteryzowanego mleka. Choroba wywoływana jest przez wirusa należącego do rodziny Flavivirdae. Należy podkreślić, że do tej samej grupy należą tak groźne wirusy, jak przenoszony przez komary zika, wirus Zachodniego Nilu czy wirus żółtej gorączki.
- Also check: The seven most dangerous viruses in the world
KZM ma dosyć długi okres inkubacji, który może trwać aż cztery tygodnie. Następnie dochodzi do rozwinięcia fazy zwiastującej, która przypomina grypę. Pojawia się uczucie rozbicia, bóle mięśniowe, brak apetytu, nudności i wymioty. Czasami występuje nawet nieżyt górnych dróg oddechowych. Faza zwiastująca może trwać do około tygodnia.
U większości zainfekowanych objawy kończą się na tym etapie, ale u pozostałych dochodzi do rozwinięcia neuroinfekcji. Może ona zaatakować opony mózgowo-rdzeniowe, mózg, móżdżek lub rdzeń kręgowy. Pojawiają się wówczas symptomy o charakterze neurologicznym: bóle i zawroty głowy, wymioty, niedowłady mięśni, zaburzenia czucia czy drgawki.
Około 1 proc. chorych przechodzi infekcję na tyle ciężko, że kończy się ona zgonem.
Borelioza a kleszczowe zapalenie mózgu
Niestety, w naszym kraju świadomość na temat KZM jest wciąż niska. Zwykle ukąszenie kleszcza kojarzy nam się z boreliozą. Te choroby oprócz drogi rozprzestrzeniania nie mają jednak ze sobą nic wspólnego.
Jak już wiemy, KZM jest chorobą wirusową, tymczasem borelioza jest wywoływana przez bakterie należące do grupy krętków. Okres inkubacji boreliozy, podobnie jak w KZM, jest długi i może trwać do trzech tygodni, jednak w jej przypadku może pojawiać się charakterystyczny rumień wędrujący. To ważna informacja, ponieważ mamy tendencję do przyjmowania, że jeżeli po ugryzieniu kleszcza nie pojawia się rumień, jesteśmy zdrowi. To duży błąd.
Należy pamiętać, że przy boreliozie nie zawsze występuje rumień, a przy kleszczowym zapaleniu mózgu nie ma go nigdy!
W związku z innym podłożem tych dwóch chorób, również leczenie przebiega inaczej. Przy boreliozie stosuje się antybiotyki, natomiast KZM leczy się objawowo.
Kto jest narażony na KZM?
Najwięcej kleszczy będących nosicielami wirusa powodującego KZM jest w województwach: podlaskim, warmińsko-mazurskim i mazowieckim. Dużą liczbę zachorowań notuje się również w woj. dolnośląskim, opolskim oraz małopolskim. Z tego względu osoby zamieszkujące te regiony są najbardziej narażone na zachorowania, a wszyscy udający się na urlopy do tych regionów, powinni mieć to szczególnie na uwadze.
Uważać jednak muszą wszyscy, którzy ze względu na hobby lubią przebywać na łonie natury. Mowa tu o rowerzystach, biegaczach, wędkarzach, żeglarzach czy grzybiarzach. Również wszyscy, którzy przebywają na biwakach, powinni być szczególnie świadomi zagrożenia.
- Sprawdź, jak można się chronić przed ugryzieniem kleszcza
Są również pewne grupy zawodowe, w których ryzyko wystąpienia KZM jest wysokie. Chodzi o leśników, osoby prowadzące wycinki w lesie, rolników czy żołnierzy stacjonujących w jednostkach w pobliżu lasów.
Jak chronić się przed chorobami odkleszczowymi?
Przy chorobach odkleszczowych najważniejsza jest profilaktyka. O właściwą ochronę przed ukąszeniem kleszcza powinniśmy zadbać właściwie przed każdą wycieczką do lasu. Należy pamiętać o ubraniach z długimi rękawami i nogawkami. Warto chronić również kark za pomocą kapelusza. Konieczne jest stosowanie preparatów ochronnych w postaci kremów lub sprayów. Większość z nich dodatkowo chroni przed innymi ukąszeniami, np. komarów. Po powrocie z lasu należy dokładnie obejrzeć całe ciało, a w przypadku zauważenia kleszcza, natychmiast wyciągamy go zdecydowanym ruchem, używając pęsety. Miejsce ukąszenia dezynfekujemy.
Niestety nie ma szczepienia na boreliozę, ale można zaszczepić się na kleszczowe zapalenie mózgu.Ma ono bardzo wysoką skuteczność, o czym świadczy fakt, że leśnicy, którzy regularnie poddają się szczepieniom, nie chorują. O szczepieniu powinny pomyśleć przede wszystkim osoby zamieszkujące tereny, na których kleszcze są najbardziej rozprzestrzenione, a także wszyscy, którzy często przebywają na łonie natury.
Aby uzyskać odporność stosuje się trzy dawki preparatu. Pierwszą z nich najlepiej przyjąć w chłodnym okresie. Drugą dawkę przyjmuje się po 1-3 miesiącach, a trzecią po kolejnych 9-12 miesiącach.
Co trzy lata należy poddać się szczepieniu przypominającemu.
Find out more about ticks and Lyme disease:
- Why are ticks dangerous?
- Five common myths about ticks
- Tick nymphs – what are they?
The content of the medTvoiLokony website is intended to improve, not replace, the contact between the Website User and their doctor. The website is intended for informational and educational purposes only. Before following the specialist knowledge, in particular medical advice, contained on our Website, you must consult a doctor. The Administrator does not bear any consequences resulting from the use of information contained on the Website.