Contents
In line with its mission, the Editorial Board of MedTvoiLokony makes every effort to provide reliable medical content supported by the latest scientific knowledge. The additional flag “Checked Content” indicates that the article has been reviewed by or written directly by a physician. This two-step verification: a medical journalist and a doctor allows us to provide the highest quality content in line with current medical knowledge.
Our commitment in this area has been appreciated, among others, by by the Association of Journalists for Health, which awarded the Editorial Board of MedTvoiLokony with the honorary title of the Great Educator.
Budzisz się w nocy, bo zaciskasz zęby tak mocno, że odczuwasz ból. Twój partner twierdzi, że w nocy słyszy jak nimi zgrzytasz. Dentysta potwierdza ten fakt – zjadasz swoje zęby. I stawia diagnozę: bruksizm. Mimo że problem jest powszechny, do specjalistów trafia niecałe 20 proc. osób nim dotkniętych. A bagatelizowanie bruksizmu może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia.
Statystyki prowadzone przez stomatologów i ortodontów wykazują, że w ten sposób odreagowuje stres ponad 60 proc. dorosłych oraz około 30 proc. dzieci. Najczęściej problem dotyczy ludzi młodych, głównie samotnych, którzy zgrzytają zębami dwa razy częściej niż ci, którzy mieszkają pod jednym dachem z partnerem.
Na skutek przeciążenia emocjonalnego dochodzi do nadmiernej aktywności mięśni poruszających żuchwą. Stają się one napięte i źle funkcjonują mimo prawidłowej budowy anatomicznej. Poza stresem, do czynników ryzyka bruksizmu należą: patologiczny zgryz, a także źle dopasowane protezy lub koronki.
Bruksizm określa się jako patologiczne tarcie zębami żuchwy o zęby szczęki. Tę przypadłość zalicza się do parasomnii, czyli grupy zaburzeń, które występują lub nasilają się w trakcie snu, przed zaśnięciem lub podczas wybudzania się. Bruksizm jest także traktowany jako choroba czy zaburzenie układu ruchu narządu żucia.
Statystyki wskazują, że bruksizm to przypadłość, która dotyczy w największym stopniu osób w wieku od 25. do 45. roku życia. Należy jednak pamiętać, że bruksizm jest zaburzeniem diagnozowanym również u dzieci. Co istotne, bruksizm często nazywany jest także chorobą cywilizacyjną, ponieważ począwszy od lat 90-tych liczba diagnozowanych przypadków systematycznie wzrasta. Wzrost ten tłumaczy się stresującym trybem życia.
Co warto wiedzieć o wadach zgryzu? Sprawdź: Wady zgryzu i profilaktyka ortodontyczna
Przyczyny występowania bruksizmu nie zostały do końca poznane. Naukowcy jednak, w swoich doniesieniach wskazują na to, co może być powodem występowania bruksizmu.
Przykładowo fińscy naukowcy stwierdzili, że bruksizm to efekt wzrastającego poziomu stresu w pracy i codziennym życiu. Wśród pozostałych przyczyn bruksizmu wymienia się:
- pogorszenie stanu zdrowia pacjenta — na skutek chorób czy problemów zdrowotnych u pacjenta wzrasta poziom stresu oraz obawa o skuteczność leczenia;
- predyspozycje genetyczne — jeżeli w rodzinie występowały przypadki bruksizmu, to zwiększa się ryzyko zachorowania na tę przypadłość;
- wady zgryzu — z powodu wady zgryzu, zęby kontaktują się ze sobą w sposób nieprawidłowy, przez co zaczynają się ścierać. Dochodzi do erozji szkliwa, natomiast mniej chronione zęby są bardziej podatne na nadwrażliwość i próchnicę;
- wady jamy ustnej;
- nietolerancje pokarmowe — nadwrażliwość na określone produkty spożywcze wywołuje szereg objawów. W przypadku nietolerancji pokarmowych często dochodzi do zakwaszenia organizmu, co wywołuje u pacjenta stres, którego konsekwencją jest bruksizm;
- silne napięcie;
- samotność — osoby, które żyją samotnie zdecydowanie częściej zmagają się z bruksizmem;
- nieprawidłową dietę ubogą w magnez — niedobory minerałów, a zwłaszcza magnezu może prowadzić do nawykowego zgrzytania zębami;
- nerwicę;
- zmiany w układzie nerwowym;
- nieprawidłowe wypełnienia zębów;
- nieprawidłowo dopasowane plomby;
- nieprawidłowo dopasowane protezy;
- nieprawidłowo dopasowane korony;
- dysfunkcje w stawach skroniowo-żuchwowych;
- błędne działanie ośrodków mózgu odpowiedzialnych za pracę żuchwy;
- częste żucie gumy;
- nałogi, takie jak picie alkoholu, palenie tytoniu czy zażywanie narkotyków.
Pediatrzy informują, że bruksizm to przypadłość dzieci, które chorują na owsicę. Zjawisko zgrzytania zębami czy zaciskania szczęki nasila się przy zakażeniach owsicą, ale również innych zakażeniach, których objawem jest świąd różnych części ciała. Dlatego też bruksizm pojawia się również u dzieci chorych na ospę czy alergię.
Often pierwszym symptomem bruksizmu są uporczywe bóle głowy, twarzy lub uczucie ciągłego szumu i dyskomfortu w uszach, a także nadwrażliwość zębów. Dochodzi do ścierania powierzchni zębów, ich rozchwiania, a także pękania szkliwa. Podczas ataku bruksizmu zaciskamy szczęki nawet 10 razy silniej niż wtedy, gdy gryziemy coś twardego, dlatego zdarza się, że zęby po prostu się łamią.
Osoby cierpiące na bruksizm często zauważają, że ich szczęki są bardziej kwadratowe i masywniejsze niż przed zaistnieniem choroby. Wiąże się to z tym, że kiedy osoba zgrzyta zębami lub je zaciska, napina żwacze, które są głównymi mięśniami odpowiedzialnymi za żucie.
U osób dotkniętych bruksizmem dochodzi do zmian w obrębie szczęki i żuchwy. Mogą one prowadzić do powstawania stanów zapalnych okolicy zębów, dziąseł i szeregu nieprzyjemnych konsekwencji, np. wypadania zębów. Może też dojść do rozwoju ogólnoustrojowego zakażenia, sepsy lub wstrząsu septycznego. Oprócz tego bruksizm często prowadzi do zmian zapalnych w stawach skroniowo-żuchwowych, a następnie do ich zwyrodnienia oraz destrukcji. Skutkuje to znacznym ograniczeniem ich ruchomości, co może się wiązać z utrudnieniami w przyjmowaniu pokarmów. Wzrasta też ryzyko takich powikłań jak mikrozatory w płucach i mikroudary w mózgu.
Bruksizm wpływa negatywnie na cały organizm, a nieleczony, prowadzi do groźnych powikłań. Napięcie mięśniowe z czasem przenosi się z mięśni twarzy na kręgosłup, a bolesne dolegliwości obejmują kolejne obszary. Dlatego trzeba zwracać uwagę na pierwsze symptomy mogące świadczyć o bruksizmie.
- Przeczytaj więcej: Zespół stawu skroniowo-żuchwowego
Bruksizm — charakterystyczne objawy
Bruksizm jest przypadłością często ignorowaną lub nierozpoznawaną przez osobę, której dotyczy. Bardzo często to partner lub współlokator zwracają uwagę na nieprzyjemne dźwięki wydawane podczas zgrzytania zębami. W jaki sposób ujawnia się bruksizm? Objawy, na które wskazują specjaliści dzieli się tak, jak wskazano poniżej,
- Objawy ogólnoustrojowe:
– bóle głowy;
– bóle karku i pleców;
– bóle ucha i zaburzenia słuchu;
– zaburzenia w produkcji śliny przez gruczoły ślinowe (kserostomia).
- Objawy ze strony mięśni twarzy i obręczy barkowej:
– przerost mięśni żwacza;
– bolesność w okolicy przyczepów mięśni żwacza;
– wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej, szczególnie mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego;
– bóle obręczy barkowej i ręki.
- Objawy ze strony jamy ustnej:
– ścieranie się zębów,
– zaniki przyzębia (obnażanie się korzeni zębów),
– częste krwawienie przy myciu zębów;
– pękanie szkliwa;
– przygryzanie policzków;
– zaburzenia w produkcji śliny;
– łamanie się i wypadanie zębów.
- Objawy ze strony narządów wzroku i słuchu:
– ból w okolicy oczodołów;
– nieostrość widzenia;
– szumy uszne;
– ból uszu;
– zaburzenia równowagi;
– problemy ze słuchem lub jego uszkodzenie.
- Jakie przypadłości występują w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego? Sprawdź: Dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego
Bruksizm to przypadłość, którą należy skonsultować ze stomatologiem. Warto jednak pamiętać, że bruksizm jest wywoływany przez różne stany psychiczne czy choroby. Dlatego też leczeniu stomatologicznemu powinna towarzyszyć odpowiednio dobrana terapia.
Jeśli nie radzisz sobie ze stresem, warto wybrać się na wizytę do psychologa. Jeśli zmagasz się z nietolerancją pokarmową lub masz problemy z zaplanowaniem zdrowego jadłospisu, skonsultuj swój przypadek z dietetykiem. Pacjent zmagający się z bruksizmem może potrzebować pomocy nie tylko stomatologów i psychologów, ale także innych specjalistów, takich jak: neurolog, laryngolog, ortopeda czy chirurg szczękowy.
Co wywołuje ból zębów trzonowych? Sprawdź: Przyczyny bólu zębów trzonowych
Bruksizm — możliwe powikłania
Zignorowanie objawów bruksizmu i brak prawidłowej diagnozy, mogą powodować liczne powikłania, które znacząco wpłyną na jakość życia pacjenta. Specjaliści wymieniają wiele możliwych powikłań nieleczonego bruksizmu. Wśród tych, które występują najczęściej zwraca się uwagę na:
- zaawansowane starcie powierzchni zębów, które stają się łamliwe lub pękają;
- rozchwianie i ruchomość zębów, które w konsekwencji wypadają z dziąseł;
- zapalenie miazgi zęba;
- bolesne wybroczyny na błonie śluzowej policzków, języku oraz innych nadgryzanych częściach jamy ustnej;
- chroniczny ból szczęki i żuchwy;
- trzaskanie i przeskakiwanie żuchwy przy szerszym otwieraniu ust,
- przerost mięśni twarzy i szyi;
- długotrwały ból szyi, barków i kręgosłupa;
- balance disorders;
- szum i ból w uszach.
Co robić, aby na długo cieszyć się zdrowymi zębami? Sprawdź: 6 przykazań dla zdrowych zębów
Jak sobie pomóc, czyli leczenie bruksizmu
Istnieje kilka form leczenia bruksizmu, które cechują się różną skutecznością:
- wyrównanie zgryzu poprzez redukcję wystających punktów na jednym lub kilku zębach. Nieprawidłowy zgryz, w którym zęby nie pasują dokładnie do siebie, można także skorygować za pomocą nowych wypełnień, koron lub aparatów ortodontycznych;
- psychoterapia, leki uspokajające – mają ograniczoną skuteczność, choć u osób żyjących w przewlekłym stresie mogą przynieść pewną poprawę. Na początek warto wypróbować ziołowe herbatki ułatwiające zasypianie. Korzystne działanie ma także sport, szczególnie joga, wieczorny spacer lub jogging;
- szyna relaksacyjna – jest to indywidualnie zaprojektowana, dobrana przez protetyka przezroczysta nakładka, którą zakłada się na górne zęby. Zadaniem szyny jest ochrona górnych zębów przed tarciem o zęby dolne. Szyna, mimo że skutecznie zapobiega konsekwencjom bruksizmu, nie leczy jego przyczyny. Jest skuteczna tylko w początkowej fazie choroby;
- botox, czyli toksyna botulinowa, znana również jako jad kiełbasiany, pozwala na blokowanie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Botoks jest wstrzykiwany w żwacze, aby je częściowo osłabić.
W terapii bruksizmu wykorzystuje się również masaże głowy. Możesz wykonać je samodzielnie w domu z wykorzystaniem Przyrządu do autoterapii CranioCradle. Kupisz go na Medonet Market w korzystnej cenie.
Jak należy dbać o higienę jamy ustnej? Przeczytaj: Higiena jamy ustnej
Domowe sposoby na bruksizm
Bruksizm i jego objawy można również zminimalizować stosując się w swoim codziennym życiu do pewnych zasad. Aby złagodzić przykre konsekwencje zgrzytania zębami zaleca się:
- rozluźnianie napiętych mięśni żuchwy poprzez otwieranie i zamykanie ust przez kilka minut;
- wykonywanie zimnych okładów na bolącą szczękę lub żuchwę;
- unikanie twardych produktów w daniach, na przykład orzechów;
- ograniczanie spożycia produktów, które wpływają na pobudzanie centralnego układu nerwowego, a więc napojów energetycznych, kawy czy mocnej herbaty;
- w przypadkach gwałtownego bólu stosowanie maści rozgrzewających lub ciepłych okładów;
- wykonywanie masaży rozluźniających kark, ramiona i twarz;
- właściwe nawadnianie organizmu, przynajmniej 1,5 l wody dziennie.
Specjaliści zalecają również wykonywanie różnych ćwiczeń, które są pomocne w rozluźnianiu mięśni twarzy. W przypadku bruksizmu pomocne może być szczypanie policzków, klaskanie językiem, kontrolowanie jego położenia czy rozchylanie ust i wysuwanie żuchwy do przodu.